Boekbinderij Van Hees

Ruiterstraat 15-17

Van 1924 tot 1978 was in de Ruiterstraat gevestigd ‘Boekbinderij Van Hees’. De grondlegger was Gijs van Hees sr. Hij werkte na de lagere school bij Uitgeverij Van de Garde en bond daar boeken in. Hij dacht: ‘Dat kan ik ook als zelfstandige gaan doen’. Toen is hij in 1924 voor zichzelf begonnen in de Ruiterstraat.

 

 

Het bedrijf was gevestigd in Ruiterstraat 15-17 beneden. Aanvankelijk huurde Gijs van Hees alleen de ruimte rechts naast de voordeur. Het pand was eigendom van de joodse familie Hijmans. Andries Hijmans had in de ruimte rechts naast de voordeur sinds de eeuwwisseling een koosjere slagerij. Toen Gijs van Hees in 1928 trouwde met Wilhelmina Termeer kocht hij het huis van de dochters van Andries Hijmans. De dochters verhuisden naar de bovenverdieping en het echtpaar van Hees ging beneden wonen, achter en naast de werkplaats. Ze hadden één kamer boven.

 

 

De boekbinderij was aanvankelijk een eenmansbedrijf. Wel moesten alle kinderen en later ook kleinkinderen meteen uit school meehelpen in het bedrijf. Toen zoon Aart er na zijn lagere schoolopleiding bij kwam in 1950 werd de werkruimte uitgebreid met één slaapkamer (de kamer direct achter de werkruimte).

Van lieverlee kwam er meer personeel. Riet de Kuyper was in 1958 één van de eersten die het tweetal van Hees aanvulde. Ook Gijs jr. werkte regelmatig mee maar had elders een vaste baan. In 1965 kwam hij in vaste dienst bij de boekbinderij. Er waren inmiddels meer ruimtes beneden bij het bedrijf getrokken.

 

 

Uiteindelijk sliepen alleen de ouders nog beneden. Verder was de hele ruimte beneden bedrijfsruimte geworden en was ook de tuin tot aan de schuur volgebouwd.

In 1978 was het bedrijf zo groot geworden dat ze verhuisden naar een nieuw gebouwd pand op de Dwarsweg (nummer 17 en 18) in Zaltbommel (gebouwd door aannemer Van Est uit de Ruiterstraat).
Inmiddels was de leiding van het bedrijf in handen van de zonen Aart en Gijs jr. Aart van Hees overleed in 2004.

 

 

Bij de start van het bedrijf bestond de werkplaats uit één kamer in de Ruiterstraat. De bedrijfsruimte, die in de Ruiterstraat uiteindelijk maximaal 300 vierkante meter bedroeg, werd in het nieuwe pand vergroot tot 1000 vierkante meter. Op dit moment werken er in het bedrijf ongeveer 15 mensen (met een hoog Van Hees-gehalte). De huidige directeuren zijn Mari en Helmoed van Hees.

 

 

In het begin was het werk in de boekbinderij voornamelijk handwerk (verzamelen met de hand, innaaien met de hand en aanstrijken van de rug). Mensen kwamen langs om hun Donald Ducks in te laten binden. Maar het meeste handwerk bestond uit het herstellen van bijbeltjes en kerkboeken. In de jaren 60 ging Gijs van Hees sr. op de fiets de dorpen af om huis aan huis bijbeltjes op te halen. Later, als hij ze gerestaureerd had, bracht hij ze weer terug met de fiets.
Later kwam er in de Ruiterstraat een vouwmachine, een naaimachine, een plano snijmachine en een boormachine, maar het inbinden ging nog steeds handmatig. Na de verhuizing waren er vergaarmachines, bindmachines, lijmmachines en snijmachines. Recentelijk is dit één grote bindstraat geworden waar aan de ene kant de vellen bedrukt papier ingaan en aan het andere uiteinde de boeken, keurig in doosjes verpakt, er uit komen.

 

 

Uitgeverij Van de Garde was de grote toeleverancier voor de boekbinderij. Van Hees sr. bracht de ingebonden boeken in de begintijd met een houten kruiwagen naar Van de Garde. De uitgeverij bleef belangrijk voor de boekbinderij tot het bedrijf in 2003 ophield te bestaan.

Nu is alles machinaal en bestaat het werk vooral uit schoolboeken, dissertaties en brocheerwerk (bijvoorbeeld brochures voor Ikea).
Nadat het bedrijf verhuisd was naar het industrieterrein bleven Aart, Anneke en Dikbert op de bovenwoning in de Ruiterstraat wonen. Zij kochten het huis van Gijs sr. De bedrijfsruimte beneden werd verhuurd aan de heer Maarten Tiggelman, orgelbouwer.

 

 

Bronnen
Gesprekken met Gijs en Riet van Hees. Augustus 2014
Gesprekken met Dikbert en Mari van Hees. Augustus 2014
Foto’s uit particulier archief van Gijs en Riet van Hees, Dikbert van Hees en Mari van Hees

 

 

Mei 2017

< terug