Ruiterstraat 9
Hoewel deze familie niet in de Ruiterstraat heeft gewoond maar net om de hoek in de Boschstraat, is deze toch op deze plaats opgenomen vanwege de familiecontacten met de familie Kraker van Ruiterstraat 9.
Driekus (Hendrikus) van der Wal (1895-1981) kwam met zijn vrouw Jen (Jenneke) de Ruiter (1895-1992) in augustus 1919 vanuit Waardenburg in Zaltbommel wonen. (Ze trouwden op 28 augustus 1919.) Ze vestigden zich in Boschstraat 63. Zij kregen vier kinderen: Gerrit (1920-2003), Jan (officieel Johan), geboren op 5 april 1922, Riek (Roelanda Arida), geboren op 1 april 1924, overleden op 20 april 2022 en Rijk (1926-2002). Jan vertelt, samen met zijn nicht Reina van der Wal (dochter van Gerrit), het verhaal van de familie.
Gerrit van der Wal trouwde met Johanna Hendrika de Koff (1919-2008); Jan van der Wal bleef ongehuwd (‘Ik had geen tijd om te trouwen, ik moest altijd werken en ging turnen.’); Rijk trouwde met Jacoba Antje van der Kaaij (overleden in 1994) en Riek trouwde met Govert Nijhof (overleden in 2007).
Driekus en Jan startten in 1924 een winkel in de voorkamer van Boschstraat 63. Ze verkochten groenten en fruit die ze van de veiling betrokken. Ook werd er in de stad gevent, eerst met een hondenkar, later met handkar en nog later met paard en wagen.
Naast de groentezaak hadden ze een kleinhandel in zoetwaren die in 1956 plaats maakte voor de groothandel in zoetwaren en conserven. Het bedrijf ontwikkelde zich daarna zo snel dat de bedrijfsvoering lange tijd was aangewezen op drie in de stad verspreid liggende panden. Op 12 september 1969 verhuisde alles naar Oenselsestraat 1.
Al voor de oorlog waren ze in het bezit van een auto, waar de achterste stoelen uitgehaald waren, waarmee ze winkels bevoorraadden in de Bommelerwaard en later in delen van Noord Brabant en Gelderland. Opslag van zoetwaren was in Boschstraat 61.
De oudste zoon Gerrit kwam al jong (13 jaar) in de zaak en werd belast met de verkoop van groenten en fruit en ging met paard en wagen langs de deuren. Hij werkte tot mei 1941 in het bedrijf, onderbroken door 2 maanden diensttijd. Hij reed met een personeels-legitimatiebewijs van de Nederlandsche Aardappel Centrale uit ’s-Gravenhage met ‘Pferd, Wagen und Geschirr’ ongehinderd rond.
Opslagplaats voor groenten en later voor andere artikelen was er in de Kerkstraat (waar Bragt nu woont). Ook stond daar de bestelauto geparkeerd.
Jan, als tweede zoon, werkte vanaf zijn veertiende in het bedrijf. Hij zat meestal achter de winkel en bemoeide zich op latere leeftijd vooral met de facturering. De rekeningen werden altijd met de hand geschreven. Rijk moest tijdens zijn dienstplicht naar Nederlands-Indië en kwam daarna ook in de zaak en nam door de jaren heen, als vertegenwoordiger, klanten over van zijn vader. Riek hielp haar moeder mee in de winkel en de huishouding.
De verkoop van groenten in de winkel ging door tot 1940, daarna werden er alleen nog blikgroenten verkocht. In 1955 werd de winkel gesloten en verbouwd tot woonkamer.
Alle kinderen Van der Wal zaten op de Rikkerschool bij de meesters Paulussen, Westendorp en Van Wijk. Hoewel Jan niet vaak speelde in de Ruiterstraat, was Gijs Kaasjager uit de Ruiterstraat zijn beste vriend. Wel knikkerde hij op de Vischmarkt.
Nadat Driekus van der Wal besloot uit te treden gingen Jan en broer Rijk door met de groothandel in zoetwaren. In 1975 besloten ook zij met het bedrijf te stoppen en ging Jan nog voor 6 jaar in loondienst bij Plieger (‘Ik had het nog nooit zo goed gehad; als ik thuis was, was ik klaar.’) Rijk werkte een paar jaar bij Egberts in Hedel.
Jan, die nog steeds thuis woonde, heeft met zijn moeder, broers, zuster en thuiszorg zijn vader verzorgd tot hij stierf op 86-jarige leeftijd en daarna zijn moeder tot zij op 97-jarige leeftijd overleed.
Bronnen
Gesprekken en correspondentie met Reina van der Wal april 2013
Gesprek met Jan van der Wal. April 2013
Augustus 2023