Wie wonen er nu

Wie woonden er vroeger

Familiegeschiedenissen

Achtergronden

Familie Van Hees

Ruiterstraat 15-17

Van 1925 tot 1990 woonde in de Ruiterstraat nummer 15-17 de familie Van Hees. Gijsbert van Hees (1899-1986), getrouwd met Wilhelmina Termeer (1906-1984) uit Nieuwaal, woonde er tot 1972. Na hun vertrek woonde hun zoon Aart en zijn vrouw Anneke er met zoon Dikbert tot 1990. Ruiterstraat 15-17 was ook het adres van Boekbinderij Van Hees. Het echtpaar Van Hees-Termeer had vijf kinderen: Dingena, Martien, Wilma, Aart en Gijs.

 

 

Dingena is op 24-08-1929 geboren in de Ruiterstraat. Ze was kortdurend getrouwd met Arie Visser uit Vierhouten. Dingena woonde na haar huwelijk weer bij haar ouders en vertrok met hen in 1972 naar de Burgemeester Buissinkstraat.
Martien (Ties) is geboren op 15-06-1931 in de Ruiterstraat. Hij is getrouwd met Henny Vrijland, werkte op kantoor in de haven van Rotterdam en woonde in Rotterdam en Hoek van Holland.

 

 

Wilma is geboren op 10-02-1933 in de Ruiterstraat. Zij is getrouwd met Arie Gutter uit Amsterdam (huisschilder) en woont met haar gezin in Australië.

Aart is op 16-09-1936 geboren in de Ruiterstraat. Hij trouwde met Anneke de Jongh uit Zoelen. Zij hadden één zoon, Dikbert. Aart is in 2004 overleden en Anneke in 2002. Aart was één van de directeuren van Boekbinderij Van Hees en ook zijn zoon Dikbert werkt in het bedrijf.

 

 

Gijs jr. is op 23-05-1940 in de Ruiterstraat geboren. Hij trouwde in 1959 met Riet (Maria) de Kuyper, geboren op 24-06-1941. Ze woonden ongeveer een jaar (Gijs zat toen in dienst) in de Ruiterstraat. Bert is daar geboren. Ze hadden één kamer achteraan op de bovenverdieping. Er woonden toen behalve Gijs, Riet en Bert, de ouders Van Hees, Dingena, Aart en zijn vrouw en later Dikbert. Gijs en Riet vertellen het verhaal over de familie Van Hees. Zij hebben vier kinderen: Bert, Sjaak, Mari en Helmoed.

 

 

Bert (Gijsbert), geboren in de Ruiterstraat op 09-07-1959, is getrouwd met Kim Sae-On. Zij hebben geen kinderen. Bert werkt bij Van Lanschot in Den Bosch en soms in de boekbinderij. Hij woont in Kerkdriel.

Sjaak (Isaac), geboren op 26-07-1960, is getrouwd met Els Versfeld. Zij hebben twee kinderen, Kevin en Elvira. Sjaak werkte als servicemonteur bij een onderhoudsbedrijf voor apothekersbenodigdheden. Ze wonen in Zaltbommel.

Mari (Marinus Johannes), geboren op 14-01-1962, is getrouwd met Jolanda Schaapherder. Zij hebben drie kinderen: Marlijn, Guido en Pim. Mari is één van de huidige directeuren van de boekbinderij. Zoon Guido zit op het grafisch lyceum en werkt ook bij Boekbinderij Van Hees.

 

 

Helmoed (Wilhelmus Hendrik), geboren op 29-11-1964, is getrouwd met Elly van Wijgerden. Zij hebben twee kinderen: Anouk en Bram. Helmoed is samen met Mari één van de huidige directeuren van Boekbinderij Van Hees.

Gijs van Hees sr. (1899-1986) kwam uit een familie van landbouwers en groenteboeren. Zijn vader, Aart van Hees (1865-1948), was getrouwd met Dingena Versteeg (1871-1925). Zij woonden in de Karstraat. Hij werkte op het land en handelde in groente.

Gijs had vier broers en drie zussen: Piet (Pieternella) was geboren in 1895, ongehuwd en blind; Art (geboren in 1896) was getrouwd met Oai (Arie) de Jongh en woonde in Waardenburg; Dirk (geboren in 1903 en ongetrouwd) woonde in het ouderlijk huis en werkte op het land; Moai (Marius) was geboren in 1905 (overleden in 1999) en getrouwd met Trien (Catrina) van Herwijnen (1913-1955), hij had een groentewinkel in het ouderlijk huis in de Karstraat; Jan (geboren in 1910 (overleden in 1956) en getrouwd met Mien van Herwijnen (1913-1955)) ventte met groente in Zaltbommel en had zijn opslagplaats en woning ook in de Karstraat; Arie (geen gegevens); en Zus (Maria) (getrouwd met Job (Jacob) van Weelden).

Gijs van Hees sr. is geboren in Karstraat 38. Hij werkte na de lagere school bij Uitgeverij Van de Garde en bond daar boeken in. Hij dacht: ‘Dat kan ik ook als zelfstandige gaan doen’. Toen is hij in 1924 voor zichzelf begonnen in de Ruiterstraat.

 

 

Het bedrijf was gevestigd in Ruiterstraat 15-17 beneden. Aanvankelijk huurde Gijs van Hees alleen de ruimte rechts naast de voordeur. Het pand was eigendom van de joodse familie Hijmans. Andries Hijmans had in de ruimte rechts naast de voordeur sinds de eeuwwisseling een koosjere slagerij. Toen Gijs van Hees in 1928 trouwde met Wilhelmina Termeer kochten zij het huis van de dochters van Andries Hijmans. De dochters verhuisden naar de bovenverdieping en het echtpaar Van Hees ging beneden wonen, achter en naast de werkplaats. Ze hadden één kamer boven.

 

 

In 1940 woonden er nog twee kinderen van Andries Hijmans op de bovenverdieping. Het waren Roosje en Eva. Zij waren 69 en 65 jaar oud. Op 18 november 1942 werden de twee zussen met 30 andere joodse inwoners van Zaltbommel door de Duitsers op transport gesteld en negen dagen later in Auschwitz vergast.

Na de dood van Eva en Roosje Hijmans werd de bovenverdieping verhuurd aan Broer en Fiet van Gameren. Zij woonden er tot 1954, ze verhuisden naar de naastgelegen woning, Ruiterstraat 13. Toen Broer en Fiet van Gameren vertrokken waren, verhuisde de familie Van Hees geleidelijk naar de bovenwoning.

De boekbinderij was aanvankelijk een eenmansbedrijf. Wel moesten alle kinderen en later ook kleinkinderen meteen uit school meehelpen in het bedrijf. Toen zoon Aart er na zijn lagere schoolopleiding bij kwam in 1950 werd de werkruimte uitgebreid met één slaapkamer (de kamer direct achter de werkruimte).

 

 

Van lieverlee kwam er meer personeel. Riet de Kuyper was in 1958 één van de eersten die het tweetal van Hees aanvulde. Ook Gijs jr. werkte regelmatig mee maar had elders een vaste baan. In 1965 kwam hij in vaste dienst bij de boekbinderij. Er waren inmiddels meer ruimtes beneden bij het bedrijf getrokken. Uiteindelijk was alleen de slaapkamer van de ouders nog beneden. Verder was de hele ruimte beneden bedrijfsruimte geworden en was ook de tuin tot aan de schuur volgebouwd. De ouders hebben nooit boven geslapen.

In het begin was het werk in de boekbinderij voornamelijk handwerk (verzamelen met de hand, innaaien met de hand en aanstrijken van de rug). Mensen kwamen langs om hun Donald Ducks in te laten binden. Maar het meeste handwerk bestond uit het herstellen van bijbeltjes en kerkboeken. In de jaren 60 ging Gijs van Hees sr. op de fiets de dorpen af om huis aan huis bijbeltjes op te halen. Later, als hij ze gerestaureerd had, bracht hij ze weer terug met de fiets.

Uitgeverij Van de Garde was de grote toeleverancier voor de boekbinderij. Van Hees sr. bracht de ingebonden boeken in de begintijd met een houten kruiwagen naar Van de Garde. De uitgeverij bleef belangrijk voor de boekbinderij tot Van de Garde in 2003 ophield te bestaan.

Nu is alles machinaal en bestaat het werk vooral uit schoolboeken, dissertaties en brocheerwerk (bijvoorbeeld brochures voor Ikea).

 

 

In 1978 was het bedrijf zo groot geworden dat ze verhuisden naar een nieuw gebouwd pand op de Dwarsweg (nummer 17 en 18) in Zaltbommel (gebouwd door aannemer Van Est uit de Ruiterstraat).

Bij de start van het bedrijf bestond de werkplaats uit één kamer in de Ruiterstraat. De bedrijfsruimte, die in de Ruiterstraat maximaal 300 vierkante meter bedroeg, werd in het nieuwe pand vergroot tot 1000 vierkante meter. Op dit moment werken er in het bedrijf ongeveer 15 mensen (met een hoog Van Hees-gehalte).

Nadat het bedrijf verhuisd was naar het industrieterrein bleven Aart, Anneke en Dikbert op de bovenwoning in de Ruiterstraat wonen. Zij kochten het huis van Gijs sr. De bedrijfsruimte beneden werd verhuurd aan de heer Tiggelman, orgelbouwer.
In 1990 verhuisde het gezin van Aart van Hees naar de Prins Bernhardweg en werd het huis voor 265.000 gulden verkocht aan Jan Schouten.

Dikbert, geboren op 02-10-1975 in de Ruiterstraat, volgde na de Mavo de detailhandelsschool en behaalde de titel meester printer. Hij werkte in de fotografiehandel en de modelfotografie. Sinds 2001 is ook hij in dienst bij de boekbinderij.

 

 

De familie was streng Christelijk Gereformeerd (behalve Gijs jr. en Martien). Ze gingen twee keer op een zondag te voet naar de kerk in Waardenburg. Gijs moest, tot hij het huis uitging, mee. Maria moest haar haar laten groeien en haar kleding aanpassen (geen lange broek). Fietsen op zondag mocht niet, ook een tijdschrift lezen was verboden, alleen een preek mocht je lezen. Op zondagmiddag ging je uit verveling een poosje naar bed. Moeder ging nooit mee naar de kerk. Ze moest wel een preek lezen. Ook de ouders van Gijs sr. waren streng in de leer. Ook zij behoorden tot een afgescheiden groepering van de gereformeerde kerk in Waardenburg.

 

 

De kinderen gingen naar de Rikkersschool, een openbare school. Ze gingen niet naar de Christelijke school omdat het daar niet Christelijk genoeg was.

Gijs speelde met Robbie Kraker (Ruiterstraat 9), Hans Keser, Hannie van Maren (Ruiterstraat 19), Ekko Vermeulen (uit de Boschstraat) en Wout van Maren. Ze voetbalden, speelden tikkertje en hoepelden. Hannie van Maren van Ruiterstraat 19 vertelde het volgende voorval. Gijs was haar vriendje. Hannie had vrijwel geen speelgoed (alleen een zelfgemaakte lappen pop en een springtouw) maar voor haar zesde verjaardag had ze van haar ouders een poppenwagentje van geperst karton met een linnen kapje gekregen. Gijs zou vader spelen. Als vader wou hij ook met het wagentje rijden maar Hannie zei: ‘Dat doen vaders niet Gijs, vaders lopen er naast’. Gijs werd kwaad en trapte het hele wagentje in elkaar. Ze moest er erg om huilen.

 

 

Slager van de familie was Blommesteijn in de Waterstraat (waar nu Jezzebels zit). Daarna was er slager Van der Wal. De bakker kwam uit Gameren (moeders ouders hadden een bakkerij) later was dat Rooijakkers en Van der Flier. Melkboer was Dorresteijn, met knecht Jan van Tuyl (vaak dronken, hij vroeg een keer aan Gijs jr. ‘Waar woon ik nou?’). Groenteboer waren uiteraard de ooms Van Hees uit de Karstraat. Bertuske van Osch (‘Hier komt Bertus de olieman’) was de olieboer. Kolenboer was Van Tuyl. Ze hadden overal in huis kolenkachels, later oliekachels en nog later gaskachels. Ze hadden telefoonnummer 254.

 

 

Ze hadden altijd een hond, een Duitse herder of een Mechelse herder. De eerste auto in de familie was omstreeks 1953, een Citroën die je nog moest aanslingeren. Het was de auto van Ties. Ook Dingena had al vroeg een auto, een Kever. Gijs sr. en ook Aart van Hees hadden geen rijbewijs. Gijs sr. had een bromfiets, een Sparta.

 

 

Aan de voorkant vanaf de straat gezien was rechts de bedrijfsruimte, links bij het raam sliepen Gijs en zijn broer Aart. Dingena had de slaapkamer daarachter. Daar weer achter lag de keuken.
Achter de werkplaats was de slaapkamer van de ouders. De familie beschikte ook over één kamer op de bovenverdieping. Via de gang kon je met een deur naar buiten. Er was een grote tuin die doorliep tot de Koningstraat. In de tuin was de wc en een grote schuur.

 

 

De toegang tot de eerste verdieping was niet via de voordeur maar via het gangetje dat tussen nummer 15 en nummer 13 liep. In het gangetje was een deur naar boven. Op de eerste verdieping was in de tijd van Gijs en Riet in het midden een lange gang die uitkwam in het voorraadhok. Achter het rechter raam een slaapkamer, daarachter nog een slaapkamer, daarachter de grote kamer. Achter het linker raam was nog een grote kamer, dan een klein hokje waar Bert geboren is, daarachter de trap en overloop en daarachter de keuken en nog een slaapkamer.

 

 

 

Bronnen
Gesprekken met Gijs en Riet van Hees. Augustus 2014
Gesprekken met Dikbert en Mari van Hees. Augustus 2014
Foto’s uit particulier archief van Gijs en Riet van Hees, Dikbert van Hees en Mari van Hees

 

 

Mei 2018

< terug