Wie wonen er nu

Wie woonden er vroeger

Familiegeschiedenissen

Achtergronden

Familie Tiggelman

Ruiterstraat 17

Van 1978 tot 1988 was op Ruiterstraat 17 het atelier van orgelbouwer Maarten Tiggelman. Hij huurde de benedenverdieping van het pand van de familie Van Hees.

 

 

Maarten Cornelis Tiggelman is in 1934 geboren in Overschie. Hij trouwde met Paulien (Paulina Johanna) Jonker (geboren in 1933 in Sirjansland). Het echtpaar kreeg 5 kinderen: Marja (1959), Ciska (1960), Jan (1961), Paula (1963) en Martin (1970). Dit verhaal wordt verteld door Paulien Tiggelman, aangevuld door haar zonen Jan en Martin Tiggelman.

Maarten Tiggelman deed de opleiding houtbewerking op de ambachtsschool in Schiedam. Daarna kreeg hij een baan bij het kleine orgelbouwbedrijf Vermeulen in Overschie. Na zijn dienstijd werkte hij als bedrijfsleider bij Valcks en van Kouteren Orgelbouw in Rotterdam. Dit bedrijf werd verkocht aan Pels, later Pels en Van Leeuwen Orgelbouw in Alkmaar.

Rond 1971 kwam er landelijke minder vraag naar orgels en Pels en Van Leeuwen ging failliet. Ze maakten een doorstart in Gameren. Kort daarna verhuisde het bedrijf naar het schooltje net over de brug in Waardenburg. Na de komst van de zoon van de baas nam Maarten Tiggelman ontslag en startte in 1978 een eigen bedrijfje, Tiggelman Orgelbouw bv.

 

 

De dominee (Piet van Midden) van de gereformeerde kerk in Zaltbommel wilde het Johannes-orgel (een elektronisch orgel) vervangen door een echt kerkorgel. In Wateringen stond een kerkorgel te koop. Tiggelman werd gevraagd om de kwaliteit van het orgel te beoordelen en een offerte te maken om het orgel op te knappen. Hij kreeg de opdracht en daarmee kon hij een belangrijke stap maken voor het eigen bedrijf. Het orgel werd op een kar geladen en opgeslagen in een kolenschuur in Hedel. Van huis uit werd het orgel opnieuw opgebouwd en voorzien van een nieuw front. Het orgel is nog steeds in gebruik in ‘Het Anker’.

Twee jaar na de start van zijn bedrijf kon hij een ruimte huren bij de familie Van Hees in de Ruiterstraat (nummer 17). Het was een grote benedenruimte die daarvoor meer dan 50 jaar dienst had gedaan als bedrijfsruimte voor Boekbinderij Van Hees. Op de eerste etage woonden Aart van Hees, zijn vrouw Anneke en hun zoon Dikbert. Aart was de zoon van de oprichter van Boekbinderij Van Hees.

 

 

Tiggelman kon gebruik maken van de hele benedenverdieping. Alleen het gedeelte naar de aangebouwde schuur aan de achterkant was afgesloten. Bij binnenkomst door de voordeur had Tiggelman links een klein kantoortje gebouwd. Op de grond lag beton. Het kantoortje werd verwarmd met een elektrisch kacheltje en in de grote ruimte stonden twee oliekachels. De huur van de benedenverdieping bedroeg 600 gulden per maand.

 

 

Het werk bestond uit restauratie van orgels. Hij restaureerde onder andere het Naber-orgel in de Martinuskerk in Zaltbommel, de katholieke kerk in Valkenswaard en de grote kerk in Yerseke. Maar er werd soms ook een heel nieuw orgel gebouwd zoals in de Jacobskerk in Brugge. Maarten Tiggelman deed alles zelf. ‘Van plank tot klank’. Uitbesteed werden alleen het fijne houtsnijwerk en de fabricage van de orgelpijpen (Stinkens in Zeist). De orgelpijpen werden afgestemd in het atelier op het intoneer-orgel (een orgel waarmee de orgelpijpen op stem worden gebracht).

 

 

Een deel van het werk bestond uit het stemmen van kerkorgels. Dat gebeurde door het hele land behalve in Groningen en Friesland. Voor het stemmen moest je met twee mensen zijn. Iemand gaf een toon aan op het klavier en Tiggelman zat in het orgel om de betreffende pijp op toon te brengen.

 

 

Kerkorgelrestauratie is uiteraard vaak buitenshuis. Het werk kende ook spoedgevallen. Niet zelden werd er bijvoorbeeld op de avond voor kerst gebeld dat er ‘een hanger’ was in de kerk in Middelburg.

 

 

Zoon Jan ging na het behalen van zijn Havo diploma in 1978 bij zijn vader in het bedrijf werken. Hij leerde het orgelbouwen van zijn vader. Ongeveer 7 jaar later startte Jan met zijn partner Wilma Ramp in de Gamerschestraat een naaimachinewinkel. Later vertrokken zij naar Frankrijk. De werkzaamheden vereisten vaak dat je met zijn tweeën was. Na Jan werkten in het bedrijf Fred de Ridder, Arie Peters en Peter Donker. Ook zoon Martin en dochter Marja werkten informeel een tijd mee in het bedrijf.

 

 

Toen De familie Van Hees, die boven het atelier woonde, in 1988 verhuisde naar de Prins Bernhardweg werd het pand, inclusief de benedenverdieping, te koop gezet. De familie Tiggelman heeft overwogen het huis te kopen. Toen dit niet haalbaar bleek verhuisde het bedrijf naar een kleine loods van Van Heiningen in de Rozenbogerd.

 

 

Maarten Tiggelman werd ziek waardoor het lichamelijk inspannende werk steeds moeilijker ging. Hij huurde een garage aan de overkant van hun huis in de Westlanderstraat. Zo goed en zo kwaad het ging bleef hij zijn werk doen tot 1996. De laatste jaren stond het intoneer-orgel in de slaapkamer van zijn huis in de Westlanderstraat.

 

 

Maarten Tiggelman was organist in de gereformeerde kerk aan de Vergtweg. Hij begeleidde jaren lang (vanaf ongeveer 1972) kerkdiensten in het Anker, om beurten met organist Herman Overweg. In 20.. werd het stokje overgenomen door Arno van Wijk.

 

 

Het gezin Tiggelman was na de verhuizing van Pels en Van Leeuwen naar Gameren, in 1972 in Zaltbommel komen wonen. Ze hadden een huis gekocht in de Westlanderstraat. Na de verhuizing uit Alkmaar waren ook Piet Veldman en Cor Lighthart meeverhuisd naar Zaltbommel.

 

 

Maarten Tiggelman kwam uit een Hervormd gezin in Overschie. Ze hadden thuis een piano. Ze gingen in Zaltbommel naar de gereformeerde kerk. Maarten Tiggelman overleed in 2003.

 

 

Bronnen
Gesprekken met Paulien Tiggelman- Jonker aangevuld met informatie van Jan en Martin Tiggelman. Oktober 2014
Foto’s uit particulier archief Paulien Tiggelman. Oktober 2014

 

 

Mei 2017

< terug