Wie wonen er nu

Wie woonden er vroeger

Familiegeschiedenissen

Achtergronden

Familie Pleyte

Ruiterstraat 12

Van 1902 tot 1945 woonde de familie Pleyte in Ruiterstraat 12. Willem Cornelis Pleyte was in 1902 getrouwd met Caroline Florentine Emilie Mensonides. Zij hadden één zoon, David Cornelis (1903-1965). Zij kochten het huis van de familie Meyer.

 

Willem Cornelis Pleyte (1863-1936)

Caroline Florentine Emilie Mensonides (1865-1947)

 

Willem Cornelis Pleyte (1863-1936) woonde eerder in de Kerkstraat en op Markt 47. Na zijn huwelijk betrok hij het pand in de Ruiterstraat. Hij was gemeentesecretaris van Zaltbommel van 1902 tot 1926. Hij had vele bestuurlijke functies, zo was hij onder meer penningmeester van het Nut, bestuurslid van de Oudheidkamer en secretaris-ontvanger van kerkelijke fondsen.
Caroline Florentine Emilie Mensonides (1865-1947) was afkomstig uit Spanbroek. Haar moeder was van adel (gravin van Rechteren Limburg). Mevrouw Pleyte was regentesse van het Gecombineerd Weeshuis der Hervormden en van het Oude Mannen en Vrouwenhuis. Zij hield van bridgen.

 

 

Zoon David Cornelis (1903-1965) ging naar de HBS in Zaltbommel en vertrok daarna naar Delft waar hij afstudeerde als elektrotechnisch ingenieur. Hij was oprichter en directeur van Technisch bureau van de Unie van Waterschapsbonden. Hij trouwde in 1931 met Laurina Lizette van Olst (1905-1981). Zij kregen twee zoons: Willem Cornelis (geboren op 16-12-1932), psychiater in Groningen en David Cornelis (geboren op 29-08-1934) bankdirecteur bij ABN-AMRO in Zutphen en Gorinchem. David Cornelis vertelt het familieverhaal.

 

 

Gemeentesecretaris Willem Cornelis Pleyte was zoon van de rector van de Latijnse school in Zaltbommel, David Cornelis Pleyte (1817-1900). Rector Pleyte, afkomstig uit Zierikzee, was in 1843 getrouwd met de uit Waardenburg afkomstige Maria Emma Petronella Beyerman (1821-1865). Zij kregen 11 kinderen waaronder Willem Cornelis (de gemeentesecretaris), Antonie Marinus (1855-1911), later officier van justitie en Raadsheer bij de Hooge Raad der Nederlanden, Maria Florina (1844-1930) en Cornelia Neeltje (1849-1926). Willem Cornelis was het jongste kind, hij werd geboren in Leeuwarden. Daar was zijn vader rector (1856-1879) geworden nadat hij in 1856 uit Zaltbommel was vertrokken. Voor een uitgebreide genealogie zie onder ‘Achtergronden’.

 

 

Er waren tussen 1902 en 1945 verschillende inwonende dienstboden: Wilhelmina de Weijer (vertrokken in 1918), Maria de Wit (van 1918 tot 1924), W.A. Peters (kwam in 1925), Metje van Dooyeweert (van 1939 tot 1942), Cornelia van Mourik (van 1926 tot 1942), Henrica Voets (van 1942 tot 1945).

 

 

De familie Pleyte had ook een vaste chauffeur, Hendrik van Stralen. Pleyte had zelf geen rijbewijs. Wanneer hij moest worden gereden kwam Van Stralen in uniform naar Ruiterstraat 12 om de auto (nummerbord M 1622) uit het koetshuis te halen en de heer of mevrouw Pleyte te laten instappen. Kinderen stopten met spelen in de straat en liepen met Hendrik mee om de gebeurtenis op de voet te volgen (vertelde Bets de Koning van Ruiterstraat 3-5).

Hendrik van Stralen werkte bij de garage van Henk Valkenburg in de Boschstraat. Hij woonde zelf  op de hoek van de Boschstraat en de Spiesmakerstraat. Zijn familie had daar een sigarenwinkel. Clasina van Stralen (1894-1982), vrouw van slager Jan van Oosterom (die er recht tegenover woonde), was zijn zuster (zie familie Van Oosterom). Hendrik van Stralen woonde van december 1942 tot januari 1946 op de bovenverdieping van Ruiterstraat 12 met Cornelia van Mourik (geboren in 1911) die al sinds 1926 inwonend dienstbode was bij de familie Pleyte. Hij was in 1942 met Cornelia getrouwd.

 

 

De woonkamer was rechts aan het eind van de gang en sloot aan op de serre. De keuken en het opkamertje waren aan het eind van de gang links. De wc was achter de keuken.
In september 1944 werd Ruiterstraat 12 en 10 gevorderd door de Duitsers. De panden werden de woonruimte voor de Ortscommandant. Mevrouw Pleyte (de heer Pleyte was in 1936 overleden) moest binnen drie uur het huis verlaten. Zij konden vrijwel niets meenemen. Enkele kostbaarheden werden opgeborgen in een kluis die stond in een aparte ruimte achterin de werkkamer. De Duitsers hebben nooit de brandkast open kunnen krijgen.

 

 

Cornelia en Hendrik van Stralen hebben mevrouw Pleyte meegenomen naar de boerderij van de ouders van Cornelia in Heesselt. Daar heeft zij het resterende deel van de oorlog als evacué doorgebracht.
Na de oorlog wilde mevrouw Pleyte niet meer terug naar haar woning in de Ruiterstraat. Het huis was vervuild, geplunderd en dermate onteerd dat zij er niet meer kon wonen. Zij verhuisde naar Heemstede dichtbij de locatie waar haar zoon woonde. Cornelia ging mee om voor mevrouw te zorgen. Mevrouw Pleyte en haar zoon hadden geregeld dat Hendrik en Cornelia een huis in Heemstede kregen.
Hendrik kwam in dienst bij het bedrijf van David Pleyte, het Technisch bureau van de Unie van Waterschapsbonden, in Haarlem. Hendrik was chauffeur en zorgde voor de auto’s van het bedrijf.

 

 

In de herinnering van David Pleyte was er achter de voordeur een grote marmeren gang. Links was de salon, rechts was de studeerkamer van de heer Pleyte. Daar stond ook de brandkast. Aan het eind van de grote marmeren gang kwam je in de keuken. Daarnaast was een opkamertje. Tegenover de keuken was de woonkamer.

 

 

 

De antieke trap had een leuning met daarachter koperbeslag. Op de bovenverdieping waren enkele kamers met stromend water, de andere slaapkamers hadden lampetkannen. Er was een trap naar de zolder die over het hele huis liep. Daar had zoon David zijn spoortrein. Er was een diepe tuin met een tuinhuisje achterin.
Volgens de bouw- en milieuvergunningen is er een bouwvergunning verleend in 1910 voor verbouw van het pand en in 1935 voor het aanleggen van een stookinrichting. Het huis heeft dus vanaf 1935 centrale verwarming gekregen. Daarvoor waren er kolen en gaskachels.
Boodschappen werden onder andere gedaan bij slager Van Oosterom en bakker Dingemans. De huisarts was dokter Van Dordt Kroon.
De familie Pleyte was Nederlands Hervormd, mevrouw Pleyte was Remonstrants. Zij hadden geen huisdieren.

 

 

Keetje Hooijer-Bruins beschrijft in ‘Domineesdochter in ’s-Graveland, Domineesvrouw in Zaltbommel’ (1884) hoe zij in Zaltbommel terecht kwam. Dominee Johannes Pleyte (1812-1880) trouwde met de zuster van Keetje Bruins (1817-1886), Antonetta J.L. Bruins (1818-1875).
David Cornelis Pleyte (1817-1900), een broer van Johannes Pleyte, was proponent (afgestudeerd maar nog niet beëdigd dominee) en had letterkunde en theologie gestudeerd. Hij had geen zin om eindeloos te solliciteren als dominee en werd rector van de Latijnse school in Zaltbommel van 1840 tot 1856.

 

 

De jongste broer van Keetje, Gijsbert Bruins, werd vanuit ’s-Graveland naar Bommel gestuurd om privaat onderwijs te krijgen van rector Pleyte, zodat hij net als zijn vader dominee kon worden. Gijsbert werd ondergebracht bij dominee Hooijer (1802-1873). Hooijer woonde in een groot huis (Kerkstraat 30) met zijn zuster Dien. Hooijers vrouw was op jonge leeftijd overleden.
Via Gijsbert maakte Keetje kennis met dominee Hooijer en trouwde met hem waardoor zij in Zaltbommel terecht kwam.
De zondagen na de preek ging de heer en mevrouw Pleyte (de ouders van de gemeentesecretaris) vaak eten bij de familie Hooijer in de Kerkstraat. Andere bevriende families waren familie Juta, familie Thooft, familie Hoffman van Hove en de huisarts doctor Van de Werk.
Mevrouw Pleyte-Mensonides overleed in 1947. De familie Van Stralen bleef nog een tijd in Haarlem wonen maar keerde op latere leeftijd terug naar de Bommelerwaard. Ruiterstraat 12 was vanaf oktober 1945 tot maart 1950 verhuurd aan de familie Mekel. Daarna werd het verkocht aan de familie Recter.

 

 

Bronnen
Gesprekken met de heer en mevrouw Pleyte-Heek. Oktober 2015
Foto’s uit particulier archief van de familie Pleyte-Heek. Oktober 2015
Foto’s glas in lood ramen. September 2015
Keetje Hooijer Bruins. Domineesdochter in ’s-Graveland, Dominees vrouw in Zaltbommel. Oorspronkelijke uitgave Batavia 1884 (12 exemplaren). Heruitgegeven door de Europese bibliotheek Zaltbommel (1981)

 

 

April 2017

< terug